Θεραπεύοντας πληγές στους πρόποδες του Ολύμπου

της φιλολόγου Σίσσυς Ζερβουδάκη

Αγαπητέ Ηλία,

θα ήθελα να σε συγχαρώ προσωπικά, καθώς διάβασα σήμερα τη συνέντευξη που έδωσες στη Süddeutsche Zeitung, μέσα από την οποία προβάλλεται το ποικιλόμορφο έργο της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης Ν. Πιερίας. Σίγουρα θα έχεις δεχτεί πολλά συγχαρητήρια. Αισθάνθηκα όμως ειλικρινά την ανάγκη να σου γράψω, γιατί σαν πολίτη της Κατερίνης με τιμά ιδιαίτερα η αναφορά μιας εφημερίδας, όπως η Süddeutsche Zeitung, στη μικρή μας πόλη, στην οποία όμως επιτελείται ένα τόσο μεγάλο έργο.

Ως μέλος της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης Ν. Πιερίας και με την ιδιότητά μου ως καθηγήτρια Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας με εξειδίκευση πάνω στο αντικείμενο της μετάφρασης, θα ήταν μεγάλη μου χαρά να ασχοληθώ με την απόδοση του άρθρου στα ελληνικά. Είμαι της άποψης πως το άρθρο θα πρέπει να βγει προς τα έξω, παρόλο που ίσως έχεις αντίθετη γνώμη. Έτσι θα δοθεί η ευκαιρία σε όποιον συντοπίτη μας επιθυμεί, και όχι μόνο, να το διαβάσει και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Γιατί πιστεύω πως πίσω από όλα αυτά τα ζοφερά πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας υπάρχει μια άλλη Ελλάδα, η εικόνα της οποίας αντικατοπτρίζεται στις γραμμές που διάβασα στον γερμανικό τύπο. Γιατί όταν κάποιος αναδεικνύει τα θέματα της τοπικής κοινωνίας, και ψάχνει να βρει λύσεις, αγαπά τον τόπο του και έχει όραμα γι αυτόν, σύντομα θα δικαιωθεί.

Με εκτίμηση

Σίσσυ Ζερβουδάκη



Süddeutsche Zeitung 6. Ιουνίου 2018, 17:36

Θεραπεύοντας πληγές στους πρόποδες του Ολύμπου

Κάθε κράτος που περιέρχεται σε κρίση, θα μπορούσε να χρειαστεί ανθρώπους σαν τον Ηλία Τσολακίδη: μαζί με άλλους ακτιβιστές βοηθά εκατοντάδες οικογένειες, σε μια μικρή πόλη της Ελλάδας, την Κατερίνη.

Του δημοσιογράφου Χανς φον ντερ Χάγκεν

Ο Ηλία Τσολακίδης κοιτάζει τον ρεπόρτερ με ανήσυχο βλέμμα, πάνω από το ποτήρι με το αχνιστό τσάι. Έπειτα αναπνέει βαθιά. «Ήταν βαθιά προσβλητικό, όταν οι Έλληνες παρουσιάζονταν στη Γερμανία ως άνθρωποι τεμπέληδες. Ξέρετε κάτι; Οι εφημερίδες έγραφαν πως οι Έλληνες θα ξάπλωναν στις παραλίες πίνοντας ούζο, εις βάρος των Γερμανών φορολογούμενων.» Χτυπά το τραπέζι με την άκρη του χεριού του. Στο τοπικό εστιατόριο στο πρόποδες του Ολύμπου, μερικοί θαμώνες ρίχνουν κρυφές ματιές. Θέλουν να μάθουν, γιατί ο άντρας στο διπλανό τραπέζι μιλά τόσο δυνατά. Και μάλιστα στα γερμανικά. Παράλληλα δείχνει ιδιαίτερα φιλικός. Με αρκετά γένια στο πρόσωπο και τόσα πολλά μαλλιά στο κεφάλι, που θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί, μήπως χρησιμοποιεί βάμμα για τα μαλλιά, μαζεύοντας ντόπια βότανα από τις πλαγιές του Ολύμπου. Κάποιοι φαίνονται ενοχλημένοι.



Foto: Hans von der Hagen

Ο εξηντάχρονος άντρας είναι τεχνικός διευθυντής του European College of Sport Science (Ευρωπαϊκό Κολλέγιο Αθλητικών Επιστημών) της Κολωνίας. Πρόκειται για ένα ίδρυμα που ανήκει στο τμήμα Αθλητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της πόλης. Ταυτόχρονα διευθύνει μια μικρή εταιρεία που προωθεί λογισμικό αθλητικής διοίκησης. Παρόλα αυτά όμως δεν ησυχάζει εδώ στην Κατερίνη, την πόλη της βορειοανατολικής Ελλάδας, των περίπου 80.000 κατοίκων. Πρόκειται για την τρίτη και όπως αναφέρει ο ίδιος, την πιο κουραστική δουλειά. Ο Τσολακίδης μαζί με άλλους εθελοντές, προμηθεύει τρόφιμα και φάρμακα σε εκατοντάδες οικογένειες της Κατερίνης.

Έτσι, έγινε σημαντικό πρόσωπο στον καιρό της κρίσης στην Ελλάδα – και υπήρξαν άτομα που τον μιμήθηκαν. Γιατί έδειξε, πως είναι προτιμότερο να παίρνεις τα πράγματα στα χέρια σου, παρά να περιμένεις από το κράτος. Στο μεταξύ, εξηγεί στους βουλευτές στις Βρυξέλλες τις πρακτικές που εφαρμόζει στη δουλειά του και πώς πάνε τα πράγματα στην Ελλάδα. Φυσικά δεν τα κάνει όλα μόνος του. Αυτός και η ομάδα του, αποτελούν τμήμα της πρωτοβουλίας των πολιτών «Ο τόπος μου». Το εν λόγω κίνημα οργανώνει την πώληση βασικών ειδών διατροφής: αγρότες από την γύρω περιοχή προσφέρουν πατάτες, κρεμμύδια ή ελαιόλαδο, σε πολύ χαμηλότερη τιμή, από εκείνη που τα προϊόντα διατίθενται στην αγορά. Παράλληλα «Ο τόπος μου» με τις δώδεκα υποομάδες του συγκεντρώνει φάρμακα και άλλο φαρμακευτικό υλικό από ολόκληρη την Ευρώπη, το οποίο παραδίδει σε πολίτες της περιοχής, αλλά και στο τοπικό νοσοκομείο και στις φυλακές. Και βέβαια στους πρόσφυγες.

Τί κάνει όμως τη δουλειά του τόσο κοπιαστική, εκεί όπου η κοινωνική δράση αντιμετωπίζεται από πολλούς ειρωνικά ως διασκέδαση ή ως μέτρο αυτοπροσδιορισμού; «Ελάτε αύριο το πρωί στην περιοχή του Καπνικού», λέει ο Τσολακίδης «και θα σας δείξω τα πάντα.» Την επόμενη μέρα, λίγο πριν τις έντεκα, ο ίδιος στέκεται ανάμεσα σε 100 σακιά πατάτες, στο χώρο που παλιά στεγάζονταν το εργοστάσιο καπνού και σήμερα χρησιμοποιείται για τις δράσεις της ομάδας. Διακρίνονται κάποια παλιά, διώροφα κτήρια, πρόσφατα ανακαινισμένα και μερικά ξύλινα περίπτερα, που παραπέμπουν σε χριστουγεννιάτικη αγορά. «Μέλη της Ευαγγελικής Εκκλησίας θα έρθουν σε λίγο να παραλάβουν τα σακιά, τα οποία και χρειάζονται επειγόντως», λέει ο Τσολακίδης.

Αμέσως μετά, ένα αυτοκίνητο και ένα φορτηγάκι σταματάνε στην είσοδο. Επτά άντρες κατεβαίνουν από τα οχήματα. Ο Τσολακίδης ψηλός και δυνατός στέκεται εκεί με τα σκούρα γυαλιά του, σα να έπρεπε να αναλάβει ο ίδιος δράση. Οι κύριοι χαιρετιούνται και ύστερα οι επτά άντρες στρώνονται στη δουλειά. Μέσα σε λίγα λεπτά οι πατάτες βρίσκονται στα αυτοκίνητα. Ο Τσολακίδης εκδίδει τις απαραίτητες αποδείξεις και βγάζει μια φωτογραφία. Πάντα βγάζει φωτογραφίες, θα εξηγήσει αργότερα. Για τεκμηρίωση, για να υπάρχει διαφάνεια, όπως υποστηρίζει. Σε δέκα λεπτά η δράση τελειώνει και οι επτά άντρες με τα χίλια κιλά πατάτες εξαφανίζονται.

Παραμένει ακόμη τόσο άσχημη η οικονομική κατάσταση, έτσι ώστε να πρέπει να μοιράζονται τόσα πολλά τρόφιμα; Ο Τσολακίδης ανταπαντά με μία ερώτηση: «Εσείς τί πιστεύετε;» Υπάρχουν οι επίσημοι αριθμοί που λένε πως η οικονομία αυξάνεται πάλι σταθερά. Στο κέντρο της πόλης επικρατεί κοσμοσυρροή και στα καταστήματα οι άνθρωποι λένε ότι η κατάσταση αρχίζει να σταθεροποιείται. Ο Τσολακίδης κουνά πέρα-δώθε το κεφάλι του, σα να μην είναι σίγουρος. Μετά βίας βλέπει βελτίωση, όπως υποστηρίζει. Είναι μεν δωρεάν η φαρμακευτική περίθαλψη, ωστόσο η οικονομική κατάσταση των πολιτών δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου. «Μιλάμε για τη γενιά των 480 ευρώ. 480 ευρώ είναι κατά μέσο όρο τα έσοδα μιας θέσης πλήρους απασχόλησης, με τις τιμές στα τρόφιμα και στα καύσιμα πολύ πιο πάνω από αυτές της Γερμανίας.»

Ο τόπος μου ως πρόγραμμα σπουδών στο σχολείο

Μια γυναίκα εισέρχεται στο χώρο του Καπνικού. Ο Τσολακίδης έχει ραντεβού μαζί της. Πρόκειται να συζητήσουν για μια συνεργασία με ένα σχολείο του Λουξεμβούργου. Θα υπάρξει αμοιβαία εκπαιδευτική ανταλλαγή και στήριξη για το σχολείο της Κατερίνης. Πάνω από όλα όμως οι κάτοικοι του Λουξεμβούργου θέλουν να διδαχτούν από τους πολίτες της Κατερίνης. Πώς οργανώνονται οι άνθρωποι σε περίοδο κρίσης; Το επόμενο σχολικό έτος θα παρουσιαστούν σε μαθητές τριών τάξεων προγράμματα από τις δράσεις της ομάδας «Ο τόπος μου».

Κατά την παραμονή μας στον Καπνικό ο Τσολακίδης μετά βίας καταφέρνει να ολοκληρώσει μια κουβέντα. Διαρκώς έρχονται άνθρωποι που θέλουν κάτι από αυτόν. Το τηλέφωνο χτυπά συνεχώς. Μιλά στα γερμανικά, στα αγγλικά, στα ελληνικά. Όση ώρα μιλά, του αρέσει να χτυπά με την άκρη του χεριού του ρυθμικά το τραπέζι. Ισχυρίζεται πως «Ο τόπος μου» δεν έχει αρχηγό, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως είναι ο ίδιος. Δεν ζητά σεβασμό. Τον έχει αμέριστα.

Ερώτηση προς τον Τσολακίδη: Μήπως είναι εδώ η δουλειά γι αυτόν τόσο κουραστική, γιατί δεν μπορεί να παραμελήσει καμία υποχρέωση; Μα είναι συνηθισμένος να διευθύνει μια επιχείρηση. Έχει έναν συνεργάτη, με τον οποίο συνεργάζεται στενά και 120 διοργανωτές που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. Έχει 3000 ανθρώπους που συμμετέχουν. Και έναν μηχανισμό αποστολής ηλεκτρονικών μηνυμάτων, στον οποίο περιλαμβάνονται 38 000 άτομα. Δεν είναι βοήθεια όλα αυτά; Ο Τσολακίδης απαντά με ένα περιστατικό που συνέβη το πρωί, κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας που είχε με συνεργάτη του από την Κολωνία. «Έγιναν λάθη που δεν θα έπρεπε να είχαν συμβεί. Του είπα ότι θα έπρεπε να αλλάξουμε επειγόντως κάποια πράγματα.» Ο συνεργάτης μου τα άλλαξε, γιατί ξέρει πως αν δεν το κάνει, δεν μπορεί να παραμείνει. Στην ομάδα «Ο τόπος μου» ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά. «Εδώ δεν προσαρμόζεται κανένας. Αν δεν είμαι αρκετά καλός, οι άνθρωποι θα μου πουν: «Άκου Ηλία, δεν θα συνεχίσω μαζί σου. Γεια!»

Δούναι και λαβείν

Παρόλα αυτά ο ίδιος αντιδρά αν κάτι δεν πάει καλά. Όποιος παίρνει δωρεάν τρόφιμα από το κοινωνικό παντοπωλείο, οφείλει να το ανταποδώσει, προσφέροντας υπηρεσίες στην ομάδα για κάποιο χρονικό διάστημα. «Αν κάποιος κάνει διάλειμμα την ώρα της δουλειάς, παρόλο που δέκα λεπτά πριν ξαναέκανε διάλειμμα, θα πάω και θα του πω ότι αυτό δεν είναι σωστό.» Ο Τσολακίδης είναι το αντίθετο ενός κοινωνικά ρομαντικού ανθρώπου. Για τον ίδιο, βοήθεια δε σημαίνει ελεημοσύνη. «Ο τόπος μου» δεν είναι τράπεζα τροφίμων, όπως υποστηρίζει. «Θέλω να βοηθήσω τον καθένα που θα έρθει σε μας, προκειμένου να σταθεί πάλι στα πόδια του, έτσι ώστε να βρεθούμε πάλι στο ίδιο επίπεδο.»

Ωστόσο τα πάντα πρέπει να κινούνται στη βάση του δούναι και λαβείν. Όποιος δεν θέλει να δώσει, δεν μπορεί να παραμείνει. Επειδή όμως τα πράγματα δεν λειτουργούν πάντα έτσι όπως τα φαντάζεται, απέκτησε με τα χρόνια την εμμονή να θέλει να τα ελέγχει όλα. Στην ομάδα, ο καθένας έχει διαφορετικό στόχο. Ο ένας θέλει δωρεάν πατάτες, ο άλλος απολαμβάνει εδώ την παρέα των ανθρώπων. Είναι αρκετά κοπιαστικό, να καταφέρεις να συγκεράσεις όλους αυτούς τους στόχους! «Αυτή η ομάδα είναι ένας διαρκής αγώνας!»

Γιατί δίνει αυτήν την μάχη; Γιατί ήταν αυτός που το καλοκαίρι του 2007, με αφορμή τις πυρκαγιές που ξέσπασαν τότε στην Πελοπόννησο, πρόσφερε στην Πυροσβεστική Υπηρεσία της Κατερίνης τη δυνατότητα να παρακολουθεί καθημερινά από την αμμουδιά μαζί με άλλους φίλους τον Όλυμπο, προκειμένου να ειδοποιήσει σε περίπτωση πυρκαγιάς; Και έτσι ίδρυσε την ομάδα «Ο τόπος μου»; Κάποιος που γνωρίζει από τότε τον Τσολακίδη και διατηρεί σήμερα εταιρεία με δομικά υλικά έξω από την πόλη, λέει: «Ο Ηλίας ήταν πάντοτε έτσι. Απλά δεν κουράζεται ποτέ.» Υποστηρίζει πως «Ο τόπος μου» λειτουργεί, επειδή ο Τσολακίδης «έχει ορθολογιστικό πνεύμα και ισχυρή θέληση να αλλάξει κάτι.» Κι όλα αυτά συνδυάζονται με μια αδιαμφισβήτητη διαίσθηση ότι τα πράγματα θα πάνε καλά.

«Γι αυτό μου είναι αδιανόητο ότι δεν θα αναλάβω δράση όταν έρθουν πρόσφυγες σε μας»

Ο ίδιος ψάχνει πολύ ώρα να βρει λόγια, όταν του ζητάμε να δώσει απαντήσεις. Ύστερα αναφέρει ότι εντυπωσιάστηκε με τον τρόπο που οι άνθρωποι στη Γερμανία αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες – «κάποιοι για παράδειγμα υιοθετούν δέντρα». Στη συνέχεια αναφέρει τους γονείς του που «δούλεψαν σκληρά, μια ζωή ολόκληρη». Και τους παππούδες του που ζούσαν κάποτε σε ελληνικούς οικισμούς στη Μαύρη Θάλασσα, στον Πόντο. Και που αναγκάστηκαν μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο να εγκαταλείψουν με πλοία την πατρίδα τους. Για παιδιά άρρωστα που πετάχτηκαν στη θάλασσα, για να μην κολλήσουν ασθένειες και οι άλλοι άνθρωποι στα υπερφορτωμένα πλοία. Κι η μητέρα του η ίδια αρρώστησε, αλλά τελικά επέζησε, καθώς η γιαγιά του έκρυψε το μωρό στην τσάντα της. «Γι αυτό μου είναι αδιανόητο ότι δεν θα αναλάβω δράση όταν έρθουν πρόσφυγες σε μας.»

Συχνά λέει φράσεις όπως: «Αυτό είναι σκάνδαλο», ή «Η κοινωνία δεν αντιδρά γι αυτήν την κατάσταση – μιλάνε γι αυτήν, αλλά δεν κάνουν τίποτε. Αυτό δεν το καταλαβαίνω.» Δεν θα ήταν καλύτερα, να ασχοληθεί ο ίδιος με την πολιτική; Πριν μερικά χρόνια, όταν έδωσε συνέντευξη στην SZ, το απέκλεισε κατηγορηματικά. Εν τω μεταξύ πολλοί επιμένουν να κατέβει για Δήμαρχος. Ο ίδιος όμως αναρωτιέται: «Πώς να χρηματοδοτήσω με το μισθό ενός Έλληνα πολιτικού τις σπουδές τριών παιδιών;»

Τον καιρό που κάποιες εφημερίδες έγραφαν μόνο για «χρεοκοπημένους Έλληνες, που θα έπρεπε να βγουν από το ευρώ, δεν ήταν καθόλου ευχάριστο για τον Τσολακίδη να πηγαίνει στο εστιατόριο του Τμήματος Αθλητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Κολωνίας, που είναι και η δεύτερη πατρίδα του. Συνεχώς ερχόταν αντιμέτωπος με το θέμα «Ελλάδα», όπως αναφέρει. «Τότε ρώτησα συναδέλφους, αν πράγματι σκέφτονται ότι οι Έλληνες είναι τεμπέληδες. Και μετά τους ρώτησα ευθέως, αν πιστεύουν πως είμαι κι εγώ ο ίδιος τεμπέλης.» Αμήχανα τότε χαμήλωναν το βλέμμα, γιατί «ο Έλληνας» στεκόταν μπροστά τους, δούλευε μαζί τους και δεν ξάπλωνε καθόλου στις παραλίες. «Το ούζο όμως είναι υπέροχο ποτό», λέει ο Τσολακίδης, χαμογελαστά στον ρεπόρτερ.

Ζερβουδάκη Σίσσυ