Η Αλόννησος είναι νησί της Ελλάδας. Βρίσκεται στο Αιγαίο πέλαγος και ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Σποράδων. Η συνολική έκτασή του φθάνει τα 64,5 τχλμ. και το μήκος των ακτών του τα 67 περίπου χλμ. Μέγιστο μήκος περίπου 20 χλμ. και πλάτος από 3 μέχρι 4,5 χλμ.
Χωρίζεται από τη Σκόπελο νοτιοδυτικά με τον πορθμό Αλοννήσου, εύρους 2 ν.μιλίων και βορειοανατολικά από τη νήσοΠελαγονήσι με τον πορθμό Πελαγονησίου, εύρους 3,5 ν.μ. Ο όρμος Πατητήρι αποτελεί το επίνειο της νήσου, όπου και συνδέεται ακτοπλοϊκά με το Βόλο, τη Σκιάθο, τη Σκόπελο και τη Θεσσαλονίκη. Αναφέρονται επτά μοναστήρια[1].Το όνομα Αλόννησος δόθηκε επί Όθωνα, το 1838, με πρόταση του τότε Υπουργείου Εσωτερικών σε αντικατάσταση του προηγουμένου ονόματος Λιαδρόμια ή Ηλιοδρόμια, όπως αναφέρεται στη Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1828. Από μετέπειτα έρευνα αυτό διαπιστώθηκε ως λάθος δεδομένου ότι κατά την αρχαιότητα ήταν άλλη η Αλόννησος. Παρά ταύτα αυτό δεν άλλαξε και το όνομα παραμένει ως έχει για τη συγκεκριμένη νήσο, όπου κατά τους αρχαίους Έλληνες λέγονταν "Ίκος".
Κατά το 15ο αιώνα αναγνωρίζεται στις πηγές με την ονομασία Διάδρομοι, και οι μεταγενέστεροι περιηγητές την αναφέρουν με το τοπωνύμιο Δρόμοι. Από την παραφθορά αυτής της λέξης προέρχεται και η κοινή ονομασία του νησιού (η) Λιαδρόμια ή Χιλιοδρόμια.
Σύμφωνα με τα γραπτά του Πλίνιου του Πρεσβύτερου (1ος αιώνας μ.Χ.) η Αλόννησος βρίσκονταν ανάμεσα στη Σαμοθράκη και τηνΚαλλίπολη, ενώ σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (5ος αιώνας π.Χ.) κοντά στη σημερινή της τοποθεσία.[2] Ως προς την τοποθεσία κοντά στη Σαμοθράκη, σε χάρτη που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1690 o χαρτογράφος Βιντσένζο Μαρία Κορονέλι, αναπαριστά την σημερινή Αλόννησο ως Λιδρόμι (Lidromi)[3][4] ενώ παράλληλα απεικονίζει ένα νησί στα βορειοανατολικά της Σαμοθράκης ως Ολόνησο(Holonisus), στην τοποθεσία που αντιστοιχεί στη νησίδα Ζουράφα, κάτι που επίσης κάνει και ένας άλλος ιταλικός χάρτης του 1688.
Ένα άλλο ενδεχόμενο για την τοποθεσία της αρχικής Αλοννήσου είναι πως προέρχεται από το κοντινό νησί της Κυρά Παναγιάς προς τα βόρειοανατολικά.[5]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
ΤΟ νησί, κατά την αρχαιότητα, ονομαζόταν Ίκος, ενώ Αλόννησο οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν κάποιο από τα γειτονικά νησιά (πιθανώς την Κυρά Παναγιά).
Η Αλόννησος είναι το νησί με την πιο μακραίωνη ιστορία ανθρώπινης παρουσίας στο Αιγαίο. Η πρώτη ανθρώπινη κατοίκηση της Αλοννήσου τοποθετείται στη Μέση Παλαιολιθική εποχή, τότε που πιθανολογείται ότι το νησί ήταν ενωμένο με τα άλλα νησιά και τη Θεσσαλία. Την περίοδο 1969-1970, οι ανασκαφές που διεξήχθησαν από τον Δημήτρη Θεοχάρηστη νοτιοδυτική παραλία της Αλοννήσου (απέναντι από τη χερσόνησο Κοκκινόκαστρο), πάνω στο μικρό νησί Βράχος, έφεραν στο φως για πρώτη φορά λείψανα χρονολογημένα στη Μέση Νεολιθική εποχή (5.000-4.000 π.Χ.). Αποκαλύφθηκαν άφθονα εργαλεία, απολεπίσματα από σκληρό ασβεστόλιθο και απολιθωμένα οστά μεγάλων ή μικρότερων θηλαστικών του Πλειστόκαινου. Σύμφωνα με τις έρευνες πρόκειται πιθανότατα για θέση στην οποία στάθμευαν οι κυνηγοί της Μέσης Παλαιολιθικής εποχής (100.000-33.000 π.Χ.), για να κατασκευάσουν τα λίθινα εργαλεία τους, να διαμελίσουν τα θηράματά τους και να καθαρίσουν τα δέρματα των ζώων.
Σε πολλά σημεία της νοτιοανατολικής κυρίως πλευράς της νήσου, μεταξύ των οποίων η χερσόννησος Κοκκινόκαστρο και η νησίδα Μικρό Κοκκινόκαστρο, οι θέσεις Λεπτός Γιαλός, Γλύφα κ.α, διαπιστώνεται η παρουσία ευρημάτων που χρονολογούνται από τη Μέση Παλαιολιθική έως και τη Μεσολιθική εποχή. Κατάλοιπα εγκαταστάσεων υπάρχουν στη νησίδα Μικρό Κοκκινόκαστρο και αλλού, ενώ τάφος της γεωμετρικής περιόδου βρέθηκε στη βόρεια πλευρά της νήσου, στη θέση Άγιος Κωνσταντίνος, από τον οποίο πιθανόν προέρχεται μία ακέραιη οινοχόη με γραπτή διακόσμηση. Τα παλαιολιθικά ευρήματα της Αλοννήσου που εντοπίστηκαν στη μικρή νησίδα απέναντι από το Κοκκινόκαστρο είναι τα αρχαιότερα λείψανα ανθρώπινης παρουσίας στο Αιγαίο.
Η παράδοση αναφέρει ότι οι Κρήτες, κατά τη διάρκεια της μινωικής θαλασσοκρατίας στο Αιγαίο (16ος αι. π.Χ.), ίδρυσαν αποικίες στην Πεπάρηθο (σημερινή Σκόπελο) και στην Ίκο, με αρχηγό το μυθικό ήρωα Στάφυλο. Την εποχή αυτή άρχισε και η καλλιέργεια της ελιάς και της αμπέλου στο νησί. Η μινωική αποικία, όμως, αργότερα απέκτησε μυκηναϊκόχαρακτήρα. Η μυκηναϊκή πόλη τοποθετείται στη σημερινή θέση Κοκκινόκαστρο, στην ανατολική πλευρά του νησιού.
Στο τέλος της Μυκηναϊκής εποχής πήγε στην Αλόννησο ο πατέρας του Αχιλλέα, ο Πηλέας, ο οποίος φιλοξενήθηκε από το φίλο του, βασιλιά Μολήνο. Έμεινε εκεί έως το τέλος της ζωής του και, σύμφωνα με την παράδοση, στο νησί υπήρχε ο τάφος του μυθικού βασιλιά των Μυρμιδόνων.
Από την αρχαιότητα ο έλεγχος της ευρύτερης περιοχής εξασφάλιζε στην Αλόννησο σημαντική πολιτική, στρατιωτική και οικονομική ισχύ. Από εκεί περνούσε, ήδη από τα προϊστορικά χρόνια, ο εμπορικός δρόμος του οψιανού, των μετάλλων, του κρασιού, του λαδιού και των άλλων εισαγόμενων και εξαγόμενων προϊόντων. Τον ίδιο δρόμο ακολούθησαν και οι Αργοναύτες προς τη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και οι Μυκηναίοι του Τρωικού Πολέμου.
Στην εποχή του Σιδήρου, οι φημισμένοι Χαλκιδείς ναυτικοί, στην πορεία τους προς τη Χαλκιδική, ίδρυσαν αποικίες στην Αλόννησο, στη Σκόπελο και στη Σκιάθο.
Ιστορικά είναι βέβαιο ότι οι Γεωμετρικοί χρόνοι βρήκαν την Ίκο υπό την εξουσία των Δολόπων. Οι Δόλοπες, που αποτελούσαν τμήμα της φυλής των Πελασγών, με τον καιρό μετατράπηκαν σε επικίνδυνους πειρατές και έγιναν μάστιγα ολόκληρου του Αιγαίου. Για την αντιμετώπισή τους, κινήθηκε αργότερα ο αθηναϊκός στόλος υπό τη διοίκηση τουΚίμωνα, ο οποίος τους κατατρόπωσε και προσάρτησε όλα τα νησιά στην Αθήνα. Έτσι, το 476 π.Χ., το νησί προσχώρησε στην Α' Αθηναϊκή Συμμαχία.
Κατά την Κλασική εποχή, η Ίκος είχε μάλλον δύο πόλεις. Άλλωστε, ο γεωγράφος Σκύλαξ ο Καρυανδεύς τον 5ο αιώνα π.Χ. την ονομάζει "Δίπολιν". Η μία πόλη βρισκόταν στη χερσόνησο Κοκκινόκαστρο, όπου σώζεται τμήμα τείχους κλασικών χρόνων, και η άλλη πόλη τοποθετείται στη θέση Άγιος Ιωάννης, κοντά στο σημερινό Χωριό ή Παλιά Αλόννησος, όπου δεν υπάρχουν ορατά ίχνη κτισμάτων, έχει εντοπιστεί όμως και εν μέρει ανασκαφεί νεκροταφείο κλασικών χρόνων. Αρκετές ακόμα κώμες, οχυρωμένες αγροικίες με στρογγυλούς πύργους και άλλες αγροτικές εγκαταστάσεις κλασικών κυρίως, αλλά και ελληνιστικών, χρόνων εντοπίζονται σε διάφορα σημεία της κεντρικής και βόρειας πλευράς της Αλοννήσου, όπως στις θέσεις Ράχες, Καστράκι, Καρμπίτσες και άλλες.
Την Κλασική περίοδο η γεωγραφική θέση του νησιού ήταν ιδιαίτερα σημαντική, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από το πλήθος των αρχαίων ναυαγίων που έχουν εντοπιστεί στην περιοχή. Το νησί φημιζόταν τότε για την καλλιέργεια της αμπέλου και το εκλεκτό κρασί του, που εξαγόταν μέσα σε αμφορείς, οι οποίοι σε μία από τις δύο λαβές τους έφεραν την επιγραφή "ΙΚΙΩΝ".
Η σπουδαία θέση της Αλοννήσου την κατέστησε βάση του αθηναϊκού στόλου κατά τη διάρκεια της διαμάχης με τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας. Ο Φίλιππος κατέλαβε την αρχαία Αλόννησο και, εκδιώκοντας τους πειρατές, εγκατέστησε στρατιωτική φρουρά και ίδρυσε την πρώτη του στρατιωτική βάση στο Αιγαίο.
Όταν συγκροτήθηκε η αντιμακεδονική συμμαχία, ο Μακεδόνας βασιλιάς πρόσφερε στους Αθηναίους, μεταξύ άλλων, και την Αλόννησο. Εκείνοι, ωστόσο, απέκρουσαν τις προτάσεις του, λέγοντας ότι δεν ήταν δυνατόν να παραχωρήσει ο Φίλιππος στους Αθηναίους έδαφος που ανήκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Στη συνέχεια, ενέκριναν και βοήθησαν ένοπλες ενέργειες εναντίον των εδαφών του Φιλίππου.
Το 340 π.Χ. οι Πεπαρήθιοι κατέλαβαν την Αλόννησο και αιχμαλώτισαν τη μακεδονική φρουρά. Τότε ο Φίλιππος έστειλε το ναύαρχο Άλκιμο, ο οποίος κατέστρεψε το νησί, παρόλη τη βοήθεια που πρόσφεραν οι Αθηναίοι στους Πεπαρήθιους.
Στα λιμάνια της αρχαίας Ίκου, της Περιστέρας και της Κυρά Παναγιάς έβρισκαν καταφύγιο στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια εμπορικά πλοία και στόλοι. Ωστόσο, στο τέλος των ελληνιστικών χρόνων φαίνεται ότι η Ίκος είχε περιπέσει σε μαρασμό. Οι Ρωμαίοι, στην προσπάθειά τους να ελέγξουν τον πανάρχαιο θαλάσσιο δρόμο, κατέλαβαν την περιοχή το199 π.Χ., πολύ πιο νωρίς από την ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ ο Φίλιππος Ε΄ της Μακεδονίας, κατά τη διάρκεια των πολεμων εναντίον των Ρωμαίων, προκάλεσε πολλές καταστροφές στο νησί.
Κατά τον εμφύλιο ρωμαϊκό πόλεμο, ο Μάρκος Αντώνιος δώρισε την περιοχή, μαζί με άλλη νησιά του Αιγαίου, στην Αθήνα, με σκοπό τον προσεταιρισμό της. Την εποχή αυτή, σύμφωνα με μαρτυρία του Φιλόστρατου, ολόκληρη η νήσος αποτελούσε έναν απέραντο αμπελώνα που βρισκόταν στην κατοχή του Πεπαρήθιου αμπελουργού Ύμναιου από την Πεπάρηθο[6].
Στο εξής δεν υπάρχει καμία σχεδόν πληροφορία για την ιστορία της Ίκου έως την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204). Τότε η Αλόννησος, όπως και τα γειτονικά νησιά, περιήλθε στην κατοχή των Φράγκων, ενώ, μαζί με τη Σκόπελο, αποτέλεσε φέουδο εναλλασσόμενων κατακτητών.
Τελικά, το 1538 ο οθωμανικός στόλος υπό τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα επέβαλε την οθωμανική κυριαρχία στο νησί. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 και κατά τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης του ελληνικού έθνους, κατέφυγαν στην Αλόννησο Έλληνες από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Αυτοί, μαζί με τους αυτόχθονες του νησιού, αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα του σημερινού πληθυσμού της Αλοννήσου.
Μετά την απελευθέρωση των Σποράδων (1830), οπότε δόθηκε στην Αλόννησο η σημερινή ονομασία της, αναπτύχθηκε οικονομική δραστηριότητα στους τομείς της γεωργίας, της ξυλογλυπτικής και του εμπορίου[7].
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ανέκοψε τους ρυθμούς ανάπτυξης. Στις 9 Μαρτίου του 1965, στις 9.30 το βράδυ, ισχυρός σεισμός στο υπέδαφος του Βόρειου Ευβοϊκού Κόλπου έγινε αισθητός σε σχεδόν ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα, από την Πελοπόννησο μέχρι την Αλεξανδρούπολη. Τις μεγαλύτερες καταστροφές υπέστη η Αλόννησος, η οποία ουσιαστικά ισοπεδώθηκε. Το μικρό νησί των 2.000 τότε κατοίκων θρήνησε δύο νεκρούς, γυναίκες ηλικιωμένες που δεν πρόλαβαν να βγουν από τα σπίτια τους που κατέρρευσαν. Οι υλικές ζημιές, ωστόσο, ήταν τεράστιες. Ελάχιστα ήταν τα σπίτια που δεν είχαν καταρρεύσει πλήρως ή καταστεί "επικινδύνως ετοιμόρροπα" ενώ -ένδειξη τόσο του χάους που προκάλεσε ο σεισμός όσο και της κατάστασης της Ελλάδας- οι αρχές της Μαγνησίας δεν πληροφορήθηκαν την καταστροφή παρά πολλές ώρες αργότερα, στις τέσσερις το πρωί της επομένης. Οι προσπάθειες αποκατάστασης των σεισμόπληκτων άρχισαν σχεδόν αμέσως, αλλά τα πρώτα εφόδια δεν έφτασαν στο νησί παρά την επομένη. Μέχρι τότε, οι σεισμόπληκτοι έμειναν εντελώς αβοήθητοι. Ύστερα από ανάπαυλα λίγων ημερών, στις 14 Μαρτίου, ένας νέος σεισμός με το ίδιο επίκεντρο ολοκλήρωσε την καταστροφή, πλήττοντας αυτή τη φορά και τη Σκόπελο, χωρίς να υπάρξουν άλλα ανθρώπινα θύματα[8].
Γεωμορφολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Αλόννησος είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί των Σποράδων. Ο κύριος όγκος της Αλοννήσου αποτελείται από ασβεστόλιθους, στο νοτιοδυτικό όμως τμήμα του νησιού παρατηρούνται λιμναίες αποθέσεις της Νεοτέρας Τριτογενούς, οι οποίες καλύπτονται από ασβεστόλιθο, πάνω στον οποίο συχνά επικάθονται κροκαλοπαγή πετρώματα, καλυπτόμενα από ερυθρωπές μάργες του Ποντίου. Η διαπίστωση αυτή εξηγεί την παρουσία παλαιολιθικών σταθμών κατά μήκος μιας πεδινής λωρίδας της Αλοννήσου και άφθονων θηραμάτων.
Μορφολογικά η νήσος διακρίνεται στη βόρεια ορεινή και νότια πεδινή ζώνη. Κυριότερες κορυφές είναι τα υψώματα Γελαδάρα (456 μ.) και Κουβούλι (475 μ.), τα οποία μαζί με εκείνα της Σκοπέλου αποτελούν ένα συνεχές ορεινό τόξο. Στο νότιο μέρος, που είναι πεδινό, βρίσκονται και οι οικισμοί, στις δε άγριες και βραχώδεις ακτές του υπάρχουν σπήλαια που φωλιάζουν φώκιες και αγριοπερίστερα. Επίσης πάνω στη νήσο και στις γύρω νησίδες εντοπίζονται αγριοκάτσικα όμοια με τα λεγόμενα "κρι-κρι" της Κρήτης, της Αντιμήλου και τηςΣύμης.
Η Αλόννησος αποτελεί έναν από τους ωραιότερους βιότοπους στην Ελλάδα. Χάρη στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Σποράδων, που λειτουργεί στο βόρειο άκρο της νήσου, χαίρει εκτεταμένης περιβαλλοντικής προστασίας.
Ο δήμος Αλοννήσου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Δήμος Αλοννήσου | |
| Δήμος | |
 | |
| Χώρα |  Ελλάδα |
| Έδρα | Πατητήρι |
| Διοίκηση | |
| • Δήμαρχος | Πέτρος Βαφίνης (2014) |
| Διοικητική διαίρεση | |
| • Αποκ. διοίκηση | Αποκεντρωμένη διοίκηση Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας |
| • Περιφέρεια | Θεσσαλίας |
| • Περιφ. ενότητα | Σποράδων |
| Διαμέρισμα | Σποράδες |
| Νομός | Μαγνησίας |
| Έκταση | 129,6 km2 |
| Πληθυσμός | 2.750 (απογραφή 2011) |
Ο δήμος Αλοννήσου λειτούργησε σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστριας ως δήμος του νομού Μαγνησίας από το 1999 έως το 2010, με έδρα την Αλόννησο.
Με τη διοικητική διαίρεση του 2011 (Σχέδιο Καλλικράτης), από 1 Ιανουαρίου 2011 τα διοικητικά όρια του δήμου και η έδρα του δεν μεταβλήθηκαν. Η διοικητική του υπαγωγή όμως μεταφέρθηκε από τη νομαρχία Μαγνησίας στην Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Περιλαμβάνει την Αλόννησο και τα γύρω νησιά και νησίδες. Αναλυτικά οι οικισμοί και οι νησίδες που αποτελούν το δήμο Αλοννήσου είναι:
- Δ.δ. Αλοννήσου [ 2.750 ]
- το Πατητήρι [ 1.628 ]
- ο Άγιος Γεώργιος (νησίδα) [ 0 ]
- ο Άγιος Πέτρος [ 22 ]
- οι Αδελφοί (νησίδα) [ 0 ]
- η Αλόννησος [ 208 ]
- η Βότση [ 473 ]
- ο Γέρακας [ 62 ]
- τα Γιούρα (ή Γεροντία) (νησίδα) [ 0 ]
- τα Ισιώματα [ 49 ]
- τα Καλαμάκια [ 59 ]
- ο Κόρακας (νησίδα) [ 0 ]
- η Κυρά Παναγιά (νησίδα) [ 2 ]
- η Λεχούσα (ή Λυκόρεμα ή Λυκουρίνα) (νησίδα) [ 0 ]
- τα Μαρπούντα [ 59 ]
- το Μουρτερό [ 48 ]
- η Περιστέρα (νησίδα) [30 ]
- το Πιπέρι (νησίδα) [ 6 ]
- το Πράσσο (ή Γράμιζα ή Γραμμέζα) (νησίδα) [ 0 ]
- το Πράσσο (ή Πράσο ή Πρασσού) (νησίδα) [ 0 ]
- τα Σκάντζουρα (νησίδα) [ 0 ]
- το Σκαντήλι (νησίδα) [ 0 ]
- η Στενή Βάλα [ 104 ]
- η Ψαθούρα (νησίδα) [ 0 ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΜΗ ΓΡΑΦΕΤΕ GREEKGLISH !