Ηθική βλάβη του εργαζόμενου με προσβολή της προσωπικότητάς του από τον εργοδότη

Γιώργος Καζολέας – Δικηγόρος Πατρών

Η προσβλητική και βάναυση συμπεριφορά του εργοδότη προς τον εργαζόμενο που μειώνει και θίγει την προσωπικότητα του τελευταίου συνιστά μονομερή βλαπτική για τον εργαζόμενο μεταβολή των εργασιακών όρων και μπορεί να θεωρηθεί ως καταγγελία της εργασιακής

σύμβασης με δικαίωμα νόμιμης αποζημίωσης. Η ζημία επομένως που μπορεί να προκαλεί ο εργοδότης στον εργαζόμενο στα πλαίσια της εργασίας του, μπορεί εκτός από υλική, να είναι και ηθική, συνιστάμενη στην προσβολή προσωπικότητας του εργαζόμενου, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν είναι υποχρεωμένος να την υφίσταται, αντιθέτως μπορεί είτε να καταγγείλει την εργασιακή σύμβαση αξιώνοντας τη νόμιμη αποζημίωση, είτε να εμμείνει στη σύμβαση, απαιτώντας από τον εργοδότη να αποδεχτεί την προσφερόμενη εργασία υπό τους όρους πριν την μεταβολή των εργασιακών όρων, δηλαδή εν προκειμένω να παραλείψει την προσβλητική του συμπεριφορά που συνιστά ηθική βλάβη του εργαζομένου.

Η νομολογία των δικαστηρίων έχει κατ΄επανάληψη δεχθεί τα παραπάνω. Ενδεικτικά, σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση 861/2015 του Αρείου Πάγου, δεν επιτρέπεται κατά την άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος του εργοδότη να προκαλείται υλική ή ηθική βλάβη στο μισθωτό κατά παράβαση διατάξεως νόμου ή της ατομικής συμβάσεως εργασίας ή κατά καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος υπό την έννοια του άρθρου 281 Α.Κ., δηλαδή κατά προφανή υπέρβαση των ορίων που επιβάλλονται από την καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή από τον κοινωνικό ή οικονομικό σκοπό του δικαιώματος.

Όπως σημειώνεται στην απόφαση, στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας, που παρέχει στο μισθωτό, αν δεν αποδέχεται τη μεταβολή, το δικαίωμα είτε να τη θεωρήσει ως άτακτη καταγγελία της συμβάσεως και να αξιώσει τη νόμιμη αποζημίωση είτε, εμμένοντας στη σύμβαση, να απαιτήσει από τον εργοδότη να αποδέχεται την προσφερόμενη εργασία υπό τους πριν από τη μεταβολή όρους, καθιστώντας αυτόν διαφορετικά υπερήμερο περί την αποδοχή της εργασίας αυτής.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η ηθική ζημία του μισθωτού υφίσταται έστω και αν η βάναυση και προσβλητική συμπεριφορά του εργοδότη δεν εκπορεύεται από δόλια προαίρεση του τελευταίου για βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας ή για εξαναγκασμό του εργαζόμενου σε αποχώρηση από την υπηρεσία. Αρκεί, όπως αναφέρεται στην απόφαση του Αρείου Πάγου, το ότι η συμπεριφορά αυτή δημιούργησε τέτοιες συνθήκες ώστε, κατά αντικειμενική κρίση και σύμφωνα με την καλή πίστη, να μην είναι πλέον δυνατή η παροχή της εργασίας του μισθωτού με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης και συνεργασίας, ή επέφερε τέτοια ηθική μείωση στην προσωπικότητα του εργαζόμενου, ώστε η εξακολούθηση της εργασίας του στο χώρο επιχειρήσεως του εργοδότη να αποβαίνει αδύνατη ή εκτάκτως δυσχερής.