Γιώργο, μας χρωστάς μία συγγνώμη...

Έχω υπάρξει κι εγώ ένας ανάμεσα σε εκείνους τους πολλούς που κατά τα φοιτητικά τους χρόνια υπήρξαμε ΠΑΣΟΚ κι αγωνιστήκαμε για το ΠΑΣΟΚ, ανεξαρτήτως των διαφορετικών πολιτικών προσεγγίσεων που καθένας μας είχε και όπως τις εκφράζαμε σε αναρίθμητες και πολύωρες συζητήσεις εντός κι εκτός του

Πανεπιστημίου. Προερχόμενος από μια οικογένεια που ψήφιζε ΠΑΣΟΚ, πολλές από τις παιδικές μου αναμνήσεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με αυτό το κόμμα. Το βράδυ των εκλογών του 1993, θυμάμαι τον εαυτό μου, σε ηλικία μόλις 9 ετών, να κουνάω μέσα από το ανοιχτό παράθυρο του αυτοκινήτου μας στο κέντρο της Βέροιας τη σημαία του ΠΑΣΟΚ, πανηγυρίζοντας για την επιστροφή του Ανδρέα Παπανδρέου στην εξουσία, χωρίς αναγκαστικά να ξέρω τι σήμαινε αυτό. Από την άλλη πλευρά των πίσω καθισμάτων του αυτοκινήτου, ο συμμαθητής μου Χριστόφορος να ανεμίζει με το ίδιο πάθος έξω από το παράθυρο την δική του σημαία με τον «πράσινο ήλιο». Στη θέση οδηγού και συνοδηγού οι μητέρες μας, με τα παράθυρα ανοιχτά μπροστά από την τοπική οργάνωση του ΠΑΣΟΚ, να κορνάρουν στο συγκεντρωμένο πλήθος που είχε στήσει μια πραγματική γιορτή στο κέντρο της πόλης. Μέχρι τα ξημερώματα από τα μεγάφωνα ακουγόταν στην διαπασών το «θα τον μεθύσουμε τον ήλιο σίγουρα ναι...», βλέποντας γύρω μου ανθρώπους όλων των ηλικιών να χορεύουν και να αγκαλιάζονται εκστασιασμένοι, υπό τις αστραπές των βεγγαλικών που έπεφταν βροχή όλη τη νύχτα. Συνεπαρμένοι όλοι από την επιστροφή του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία...

Στις εκλογές του 2004, είχα μόλις σχεδόν κλείσει το 20ο έτος της ηλικίας μου. Η εκλογική συντριβή του ΠΑΣΟΚ σε εκείνες τις εκλογές της 7ης Μαρτίου ήταν αναμενόμενη και ίσως λυτρωτική, θα μπορούσε να πει κανείς. Μετά από μία και πλέον δεκαετία διακυβέρνησης, το ΠΑΣΟΚ -όπως σωστά έλεγε η αξιωματική αντιπολίτευση της ΝΔ τότε- είχε μετατραπεί σε «καθεστώς». Οι άλλοτε σοσιαλιστές με τα ζιβάγκο είχαν μετατραπεί σε πλουτοκράτες διαχειριστές της εξουσίας προς όφελος ίδιου πλουτισμού και η μπόχα που αναδυόταν στον δημόσιο βίο από μια σειρά σκανδάλων -σημείωση: το ότι αυτά τα σκάνδαλα έσκασαν μετά από χρόνια λέει πολλά για τη δουλειά και την ευθυξία της δικαστικής και δημοσιογραφικής εξουσίας εκείνης της εποχής- έκανε το ΠΑΣΟΚ να έχει καταλήξει ένα φθαρμένο μαγαζί, απαρτιζόμενο από κομματικές φατρίες και μικροκομματικά συμφέροντα που αντιμάχονταν όχι για ιδεολογικούς λόγους αλλά για την νομή του δημόσιου χρήματος και μόνο. Είναι ακριβώς η εποχή που παίρνεις από τον Κώστα Σημίτη το δαχτυλίδι της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ. Ενός ΠΑΣΟΚ ηθικά καταρρακωμένου, πολιτικά εκμαυλισμένου και κοινωνικά απαξιωμένου στα μάτια των περισσοτέρων. Και, κυρίως, όλων όσων εξ ημών είχαμε μεγαλώσει με ένα ακμαίο ΠΑΣΟΚ τη δεκαετία του '90, και όταν είχε έρθει η στιγμή να υπερασπιστούμε τα οράματα με τα οποία -με τον έναν ή τον άλλον τρόπο- είχαμε γαλουχηθεί, η ενηλικίωση των φοιτητικών μας χρόνων -με το αίμα μας να βράζει κι έτοιμοι να υπερασπιστούμε μία ιδεολογία στην οποία τότε πιστεύαμε- συνέπεσε με την απαρχή της εποχής ξεπεσμού του ΠΑΣΟΚ, για το οποίο ως παιδιά κουνούσαμε γεμάτα αθωότητα και υπερηφάνεια τη σημαία.

Η έλευσή σου ήταν μια κάποια ελπίδα, όπως πολλοί είχαμε θεωρήσει τότε. Στην πραγματικότητα βαυκαλιζόμασταν με την ιδέα της νεκρανάστασης του ΠΑΣΟΚ από τον γιο του ιδρυτή του. Στο δικό μου μυαλό, με την εμπειρία που μπορεί να έχει ένας 20χρονος, πίστευα ότι θα ήσουν αυτός που με τον προοδευτισμό σου, τον ανανεωτικό αέρα που έφερνες από το εξωτερικό, τον ευρωπαϊσμό σου, την ικανότητά σου να αντιλαμβάνεται τα ρεύματα της νέας εποχής -όπως τουλάχιστον έδειχνες- θα μπορούσες να επανιδρύσεις το κόμμα που -κακά τα ψέματα- από την αρχή της πολιτικής του πορείας θεωρούνταν νομοτελειακή εξέλιξη ότι θα κληρονομούσες από τον πατέρα σου. Κι επειδή ακριβώς ήταν το κόμμα του πατέρα σου, διαμορφώθηκε η αντίληψη ότι θα ήσουν ο μόνος που θα μπορούσες τότε -όταν έπρεπε και υπήρχε ακόμα χρόνος- να το αλλάξεις πραγματικά: είτε μεταμορφώνοντάς το, είτε διαλύοντάς το και ιδρύοντάς το από την αρχή. Ήδη από εκείνη την εποχή η δική μου άποψη -όπως στην είχα εκφράσει όσες φορές είχα την ευκαιρία να βρεθώ απέναντί σου- ήταν πως η διάλυση και επανίδρυσή του αποτελούσε μονόδρομο. Το σύνθημα «Γιώργο προχώρα, άλλαξέ τα όλα» από αυτήν ακριβώς την προσδοκία προήλθε.

Δυστυχώς, Γιώργο Παπανδρέου, διέψευσες κι εμένα και μεγάλο μέρος της δικής μου γενιάς.

Υποσχόσουν ότι θα απάλλασσες το ΠΑΣΟΚ από «μπαμπάδες, μαγαζάτορες και παραγοντίσκους, από δοβλέτια, ομαδούλες και μικροπαρέες για την εξουσία» -για να χρησιμοποιήσω επακριβώς τα δικά σου λόγια. Όχι μόνο δεν το έκανες, αλλά αντιθέτως ενέτεινες όλες αυτές τις παθογένειες, δημιουργώντας μέσα στο κόμμα το δικό σου καθεστώς «νεοφώτιστων εκλεκτών», τους οποίους με μια ιδιοκτησιακή αντίληψη περί κόμματος «φύτευες», χωρίς λογοδοσία, σε καίριες θέσεις ευθύνης, μοντέλο που εφάρμοσες αργότερα και ως πρωθυπουργός με επιλογές ανθρώπων που το μόνο που προσέφεραν στο κόμμα και στη χώρα είναι η αλαζονεία του αυτοκρατορικού τους ύφους. Διακήρυττες την ανάγκη διάρρηξης με το παρελθόν της πελατοκρατίας -κάτι που επαναλαμβάνεις και σήμερα- αλλά επί της ουσίας αναπαρήγαγες στην πράξη την ίδια νοσηρή αντίληψη που κατήγγειλες δημοσίως, παρέχοντας απλόχερα την εύνοιά σου σε πρόσωπα που δημιουργούσαν γύρω σου τη δική σου αυλή της εξουσίας. Ζητούσες δομικές αλλαγές στο κόμμα με στόχο αυτό να γίνει ανοιχτό με διαφανείς εσωκομματικές διαδικασίες, αλλά δυστυχώς μόνο στα χαρτιά, αφού το περιβάλλον σου έπαιζε με σκληρά σταλινικές «γραμμές» στα διάφορα συνέδρια του κόμματος, με το δικό σου προσωπικό γραφείο -ως Προέδρου του ΠΑΣΟΚ- να αδιαφορεί παντελώς για όσους από εμάς καταγγείλαμε τότε δημόσια πραξικοπηματικές αποφάσεις που παραβίαζαν οφθαλμοφανώς την πολυδιαφημισμένη εσωκομματική Δημοκρατία στο ΠΑΣΟΚ. Δεσμευόσουν για τις ευκαιρίες που ήθελες να δώσει σε νέα πρόσωπα για να μπουν στην πολιτική, εννοώντας -όπως αποδείχτηκε- ως «νέα πρόσωπα» τους διάφορους γόνους από πολιτικά τζάκια, που συχνά οι βιοποριστικές καταβολές τους περιορίζονταν στα ένσημα που είχαν κολλήσει δουλεύοντας για το γραφείο του μπαμπά ή της μαμάς τους. Και μέσα σε όλα αυτά, εγκλώβισες το ΠΑΣΟΚ από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τα έτη 2004-2009, σε μία ακτιβίστικη και λαϊκίστικη ρητορική -αντίστοιχη με τη σημερινή του ΣΥΡΙΖΑ- αποδομώντας πλήρως το προφίλ της κυβερνητικής δύναμης ευθύνης που το ΠΑΣΟΚ προσπαθούσε σταδιακά να χτίσει από το 1993 και μετέπειτα, σε αντιδιαστολή με το παρελθόν του τη δεκαετία του '80. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η εκλογική συντριβή του κόμματος στις εκλογές του 2007 και η ραγδαία αποσάθρωση του ΠΑΣΟΚ από το 2009 και μετά, με εσένα τον ίδιο να επιχειρείς αυτήν τη φορά την «αλλαγή» της χώρας -με τις γνωστές συνέπειες- ακολουθώντας το ίδιο μοντέλο με το οποίο υποτίθεται ότι θα άλλαζες και το ΠΑΣΟΚ όταν ανέλαβες την ηγεσία του.

Σήμερα είμαι τριάντα ετών, και σχεδόν δέκα χρόνια μετά την ανεκπλήρωτη υπόσχεσή σου ότι «θα τα άλλαζες όλα στο ΠΑΣΟΚ», επανέρχεσαι από διαφορετικό πολιτικό μετερίζι αυτήν τη φορά, υποσχόμενος και πάλι την ίδια αλλαγή που υποσχόσουν και τότε -όταν είχες όλα τα εχέγγυα να την πραγματοποιήσεις σε ένα ΠΑΣΟΚ το οποίο για τους γνωστούς λόγους σου δόθηκε ως μία λευκή επιταγή- αλλά δεν την πραγματοποίησες, συμβιβαζόμενος με την ισορροπίες ενός κόμματος που όλοι έβλεπαν, αλλά αρνούνταν να παραδεχθούν δημόσια, ότι αργοπεθαίνει. Γιώργο, άργησες 10 ολόκληρα χρόνια να κάνεις αυτό που έπρεπε να είχες κάνει το 2004. Δυστυχώς, όμως, είναι πλέον πολύ αργά και για σένα, και για όλους εμάς, εκείνους τους εικοσάρηδες, που τότε πιστέψαμε στο όραμά σου χωρίς ποτέ να ζητήσουμε το παραμικρό αντάλλαγμα, χωρίς να καταδεχτούμε να ευνοηθούμε στο παραμικρό από το λεγόμενο σύστημα ΠΑΣΟΚ που εσύ συντήρησες και συνέχισες να εκθρέφεις τα χρόνια της ηγεσίας σου. Ακούγοντας τη σημερινή γενιά των εικοσάρηδων να φωνάζουν στο ιδρυτικό συνέδριο του κόμματός σου το ίδιο σύνθημα με το οποίο εμείς σε καλούσαμε μία δεκαετία πριν «να τα αλλάξεις όλα», μπορώ να τους δώσω μία μόνο δικαιολογία: την άγνοια και το έλλειμμα εμπειρίας που είχαμε κι εμείς όταν βρισκόμασταν τότε στη δική τους θέση.

Για την απογοήτευση που μας προσέφερες, μας χρωστάς αν μη τι άλλο μία ειλικρινή συγνώμη. 

Θάνος Δημάδης