Ανακοίνωση του Δήμου Θεσσαλονίκης για τις καθυστερήσεις στο ΜΕΤΡΟ

Η Αλήθεια:

1. Η προσφυγή του Δήμου Θεσσαλονίκης στο ΣτΕ για ακύρωση της «απόφασης Παναγιωτόπουλου» (Ιούνιος 2014) δεν εμποδίζει με κανέναν τρόπο την εκτέλεση εργασιών του Μετρό Θεσσαλονίκης (βλ. και αιτιολογικό της απόφασης αναστολής του ΣτΕ, Δεκεμβρίου 2013, και δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού κ. Χρυσοχοΐδη, Ιουνίου 2014). Το μόνο που εμποδίζει η εν λόγω αίτηση ακύρωσης είναι η άκριτη και βεβιασμένη απόσπαση των αρχαιοτήτων χωρίς να έχει προηγουμένως εξασφαλισθεί η επανατοποθέτησή τους και, κυρίως, χωρίς προηγουμένως να έχει διερευνηθεί το ενδεχόμενο μη απόσπασής τους κατά τη διάρκεια κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου.
2. Επ’ αυτού, ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει απευθυνθεί σε τρίτο ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα προκειμένου εκείνος να γνωμοδοτήσει. Η Αττικό Μετρό, ωστόσο, δεν συνεργάζεται (και δεν είναι η πρώτη φορά), αρνούμενη να παραχωρήσει στο Δήμο τα στοιχεία είναι τεχνικώς απαραίτητα για τον ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα, προκειμένου αυτός να παράσχει μια κατ’ αρχήν – και δωρεάν – γνωμοδότηση για το εφικτό της μη απόσπασης των αρχαιοτήτων κατά την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου. Κατόπιν της αρνήσεως αυτής, ο Δήμος Θεσσαλονίκης απέστειλε εξώδικη δήλωση στην Αττικό Μετρό, ζητώντας τη χορήγηση των σχετικών στοιχείων. Η αποστροφή του Δημάρχου κατά την τελευταία συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου (3 και 4 Νοεμβρίου 2014) σχετικά με το ενδεχόμενο να αποδειχτεί πολύ ακριβή η μη απόσπαση των αρχαιοτήτων κατά την κατασκευή του Σταθμού, αναφερόταν ελλειπτικά, κατά τις ανάγκες του προφορικού λόγου, σε μια μόνο από τις περισσότερες ενδεχόμενες καταλήξεις της ζητούμενης γνωμοδότησης και δήλωνε απλώς ότι εφόσον από τη γνωμοδότηση του ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα προκύψει ότι η μη απόσπαση των αρχαιοτήτων κατά την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου δεν είναι εφικτή, μεταξύ άλλων και εξαιτίας κόστους και χρόνου των σχετικών εργασιών, ο Δήμος Θεσσαλονίκης δεν θα επιμείνει σ’ αυτό το ενδεχόμενο, θα εξακολουθήσει όμως να μοχθεί για τη διάσωση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και για την ενότητα του αρχαιολογικού χώρου της πόλης, μέσα από τις νόμιμες και επιβεβλημένες τεχνικά διαδικασίες (μελέτης και εκτέλεσης) της απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαίων μνημείων. Άλλωστε, ακριβώς για την ασφαλή και αδιάβλητη διαπίστωση όλων των πιθανών ενδεχομένων, ο Δήμος Θεσσαλονίκης επιμένει στην ανάγκη παρόμοιας ανεξάρτητης εμπειρογνωμοσύνης.
3. Παράλληλα, εκκρεμεί και άλλη υποχρέωση της Αττικό Μετρό, όπως αυτή προβλέπεται στην ισχύουσα Υπουργική Απόφαση («Παναγιωτόπουλου»): Να συνεργαστεί, δηλαδή, με τη μελετητική ομάδα του ΑΠΘ Αλεξοπούλου-Παπακώστα (συντακτών της λύσης 4), προκειμένου να προκύψει ο επιβεβλημένος συνδυασμός των λύσεων 4 και 6, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων καθώς και η αίσθηση του συνόλου και της ενότητας του αρχαιολογικού χώρου στο Σταθμό Βενιζέλου. Η επικείμενη συνάντηση με τον πρόεδρο της Αττικό Μετρό κ. Τσίτουρα, που ανακοίνωσε ο Δήμαρχος στο πρόσφατο Δημοτικό Συμβούλιο (3 και 4 Νοεμβρίου 2014), εντάσσεται στη διαρκή προσπάθεια του Δήμου και του Δημάρχου ειδικότερα να παραμείνουν ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα εξεύρεσης και κατάθεσης στο ΚΑΣ κοινής λύσης για τον ανασχεδιασμό του Σταθμού, μέσα στο παραπάνω πλαίσιο.

Σχόλια:

Η προσπάθεια για συναίνεση και συνεννόηση προκειμένου να επιτευχθεί ο διπλός στόχος «και μετρό και αρχαία» στο Σταθμό Βενιζέλου ανήκει κατεξοχήν και εξολοκλήρου στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Αντιθέτως, η Αττικό Μετρό με παρελκυστικές τακτικές, λασπολογία και μετάθεση ευθυνών επιδιώκει εδώ και σχεδόν δύο χρόνια να «πνίξει» την υπόθεση, μαζί με τα Αρχαία και με το μέλλον της πόλης (βλ. λ.χ. το επίπλαστο δίλημμα «ή μετρό ή αρχαία» που στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε «ή Σταθμός ή αρχαία»), συσκοτίζοντας την αλήθεια και επιρρίπτοντας στο Δήμο Θεσσαλονίκης ευθύνες που δεν έχει.

Την ίδια στιγμή, έχουν χυθεί τόνοι μελανιού για τα πραγματικά προβλήματα του έργου που έχουν επιφέρει και την αχαρακτήριστη καθυστέρηση στην ολοκλήρωσή του. Πρόκειται για τον κάκιστο και λάθος σχεδιασμό του, που σήμερα έχει ως αποτέλεσμα η ανάδοχος κοινοπραξία να θέτει σε διαιτησία απαιτήσεις 550 εκ. Ευρώ και να απειλεί με αποχώρηση (που θα σημάνει την επαναπροκήρυξη του έργου), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κόστος και το χρόνο περαίωσης του έργου που βασανίζει και τυραννάει αλύπητα τη Θεσσαλονίκη και τους Θεσσαλονικείς.

Προκαλεί, λοιπόν, τουλάχιστον απορία η υιοθέτηση από πλευράς του έως πρότινος αναπληρωτή υπουργού ΠΕΚΑ και σημερινού επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης της συκοφαντικής άποψης ότι η προσπάθεια του Δήμου Θεσσαλονίκης, που εκφράζει το κοινό αίσθημα των Θεσσαλονικέων, να περισώσει τον πλούτο του Σταθμού Βενιζέλου προς όφελος της πόλης και του μέλλοντός της είναι η αιτία της απαράδεκτης καθυστέρησης του έργου. Θα έπρεπε να ξέρει καλύτερα. Άλλωστε, η έως σήμερα σιωπή του περί του θέματος, παρά τη θέση ευθύνης που είχε στο ΥΠΕΚΑ, λέει πολλά.

Δεν οφείλει ο Δήμος Θεσσαλονίκη συγγνώμη για το χρόνο που χάθηκε, την πόλη και τους ανθρώπους της που υποφέρουν και κυρίως για τα θύματα που άφησαν πίσω τους οι παλινωδίες, οι πολιτικάντικες εξαγγελίες, η επιπόλαιη και εγκληματική προχειρότητα και τα θηριώδη λάθη. Συγγνώμη οφείλουν οι κατά καιρούς κυβερνητικοί παράγοντες και οι παραφυάδες τους που, ακόμη και μετά από όλα αυτά, με περίσσιο θράσος, νομίζουν ότι μπορούν να εμπαίζουν τους πολίτες και ότι θα αποφύγουν τις ευθύνες τους, «δείχνοντας» το Δήμο Θεσσαλονίκης ή την ίδια την ιστορία της πόλης.

Η θέση του Δήμου Θεσσαλονίκης για το θέμα των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου δεν έχει αλλάξει ούτε στο ελάχιστο από τις αρχές του 2013 που ανέκυψε το ζήτημα. Αδιαπραγμάτευτα είναι για τη δημοτική Αρχή η συνύπαρξη των αρχαιοτήτων και του Μετρό, η ανάδειξη των αρχαιοτήτων και η διασφάλιση της ενότητας του αρχαιολογικού χώρου, η κατασκευή και λειτουργία του Σταθμού Βενιζέλου και φυσικά η ολοκλήρωση επιτέλους του Μετρό Θεσσαλονίκης. Η Διοίκηση του Δήμου Θεσσαλονίκης δεν θα επιτρέψει να χαθεί ο πλούτος της πόλης και το μέλλον της. Το οικονομικό κόστος και ο αναγκαίος χρόνος δεν μπορεί να προβάλλονται απέναντι σ' αυτά τα αγαθά, σα να πρόκειται για «σκουπίδια» ή για «αναγκαία κακά».

Απαραίτητες και σημαντικές Διευκρινίσεις:

Η δεύτερη και πιο πρόσφατη (Ιούνιος 2014) προσφυγή του Δήμου Θεσσαλονίκης στο ΣτΕ αφορά αίτηση ακύρωσης της Υπουργικής Απόφασης Παναγιωτόπουλου, ενώ συνειδητά και κατ’ επιλογή της Διοίκησης του Δήμου δεν κατατέθηκε και αίτηση αναστολής της, η οποία πιθανό να οδηγούσε σε προσωρινή  διαταγή αναστολής από το ΣτΕ, την οποία θα προέβαλαν στη συνέχεια το Υπουργείο και η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ για να δικαιολογήσουν την απροθυμία τους να προχωρήσουν στην ορθή και νόμιμη εκτέλεση της «απόφασης Παναγιωτόπουλου», όπως είχαν κάνει στο παρελθόν με την προσωρινή διαταγή αναστολής της «απόφασης Τζαβάρα».

Όπως προκύπτει από την απόφαση του ΣτΕ 528/10.12.2013, με την οποία ανεστάλη η εκτέλεση της «απόφασης Τζαβάρα» κατά το μέρος που ενέκρινε την απόσπαση των αρχαιοτήτων με σκοπό τη μεταφορά τους σε άλλη θέση, η αναστολή δεν εμποδίζει την εκπόνηση και την έγκριση μελετών για την προστασία των αρχαιοτήτων. Αυτό επιβεβαίωσε με δηλώσεις του (26 Ιουνίου 2014) και ο αρμόδιος υπουργός κ. Χρυσοχοϊδης, τονίζοντας ότι «Το μέτωπο της σήραγγας είναι πεντακάθαρο από τη νέα Ελβετία έως το σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης. Θα διεξάγονται εργασίες και στη Βενιζέλου και στη Βούλγαρη και ότι οι δικαστικές προσφυγές δεν επηρεάζουν τις εργασίες».

Υπενθυμίζεται ότι της αίτησης ακυρώσεως της υπουργικής «απόφασης Παναγιωτόπουλου»  που κατέθεσε ο Δήμος Θεσσαλονίκης στο ΣτΕ (Ιούνιος 2014), είχε προηγηθεί αίτηση θεραπείας προς το ΥΠ.ΠΟ. της εν λόγω απόφασης (Απρίλιος 2014), που, όμως, για άλλη μια φορά, έπεσε στο κενό και δεν βρήκε καμία ανταπόκριση.

Ορισμένοι από τους λόγους αυτών των ενεργειών του Δήμου Θεσσαλονίκης  (αίτηση θεραπείας και αίτηση ακυρώσεως στο ΣτΕ) είναι ότι η «απόφαση Παναγιωτόπουλου» δεν κατοχυρώνει την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, ούτε προβλέπει συνολική μελέτη απόσπασης και επανατοποθέτησης, αλλά μόνο μελέτη απόσπασης. Κυρίως, όμως, δεν προβλέπει τη διερεύνηση της δυνατότητας μη απόσπασης των αρχαιοτήτων κατά την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου.

Επιπλέον, η απόφαση του ΣτΕ για κατάργηση της πρώτης δίκης (επί της πρώτης αίτησης ακύρωσης  της «απόφασης Τζαβάρα» που είχε καταθέσει ο Δήμος Θεσσαλονίκης τον Ιούλιο 2013) με το σκεπτικό ότι η «απόφαση Παναγιωτόπουλου» αντικατέστησε πλήρως την «απόφαση Τζαβάρα», συνεπάγεται την παύση ισχύος της απόφασης αναστολής (Δεκέμβριος 2013): Δηλαδή και πάλι τα Μνημεία και το ιστορικό σταυροδρόμι της πόλης βρίσκονται σε κίνδυνο.

Επομένως, η αίτηση ακύρωσης της «απόφασης Παναγιωτόπουλου» εκ μέρους του Δήμου Θεσσαλονίκης ενώπιον του ΣτΕ (Ιούνιος 2014) αποτελούσε μονόδρομο για τον Δήμο και την πόλη, προκειμένου να μην βρεθούν προ τετελεσμένων γεγονότων, με τα Μνημεία να έχουν αποσπασθεί (και με τη ζημία που αυτό που θα συνεπαγόταν), χωρίς αυτό να είναι αναγκαίο για να κατασκευαστεί ο σταθμός Βενιζέλου.

Με την απόφαση αναστολής που εκδόθηκε από το ΣτΕ το Δεκέμβριο του 2013, αποδείχθηκε ότι το ΥΠ.ΠΟ. τηρούσε παρελκυστική στάση και αναληθώς διέδιδε ότι δεν επιτρέπεται από το νόμο να προχωρήσει σε ακύρωση της «απόφασης Τζαβάρα» και στην έκδοση νέας υπουργικής απόφασης, προτού ο Δήμος Θεσσαλονίκης αποσύρει την προσφυγή του στο ΣτΕ.

Όλο το 2013 το Υπουργείο Πολιτισμού και η Αττικό Μετρό ΑΕ αρνούνταν να ενεργήσουν όπως όφειλαν. Αντ’ αυτού, λασπολογούσαν το Δήμο Θεσσαλονίκης, τους αρχαιολόγους και τα αρχαιολογικά ευρήματα, επιρρίπτοντάς τους τις καθυστερήσεις στο έργο του Μετρό. Επέμεναν στο δίλημμα «ή μετρό ή αρχαία», προσπαθώντας να αποκρύψουν τις πραγματικές αιτίες της καθυστέρησης του έργου (σχεδιαστικά και χρηματοδοτικά προβλήματα, ως επί το πλείστον, που έως σήμερα ταλαιπωρούν το έργο).

Η Αττικό Μετρό ΑΕ, παρά το γεγονός ότι προσκλήθηκε από το Δήμο και πήρε μέρος στις εργασίες της Επιτροπής Εργασίας Φορέων και Επιστημόνων της πόλης με σκοπό να διερευνηθούν και άλλες τεχνικές λύσεις, πέραν δηλαδή της απόσπασης των αρχαιοτήτων και της έκθεσής τους ως συνόλου σε άλλη θέση, προκειμένου να προστατευθούν και να αναδειχθούν οι αρχαιότητες στο χώρο που αποκαλύφθηκαν και συγχρόνως να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση του μετρό της Θεσσαλονίκης, δεν συνέπραξε ουσιαστικά και αντέδρασε με έμφαση στο αποτέλεσμα που προκρίθηκε ομόφωνα (λύση 4, της μελετητικής ομάδας του ΑΠΘ Αλεξοπούλου-Παπακώστα). Και το ΥΠ.ΠΟ. αρνήθηκε κάθε ενέργεια. Μόνο μετά την αναστολή εκτέλεσης της «απόφασης Τζαβάρα» από το ΣτΕ, αποφάσισαν να «συμμορφωθούν», βεβιασμένα όμως και με αμφίβολα αποτελέσματα.

Από την άλλη μεριά, ο Δήμος δεν ζήτησε ποτέ την απόσπαση των μνημείων ούτε τη δέχθηκε ως αναγκαία ή ενδεδειγμένη ή, έστω, ωφέλιμη. Το αντίθετο. Αντιδρώντας άμεσα στην «απόφαση Τζαβάρα», υποστήριξε ότι τα μνημεία πρέπει να παραμείνουν στη θέση τους (in situ), τόσο κατά όσο και μετά την κατασκευή του σταθμού.

Και οι επιστήμονες που εργάσθηκαν την Άνοιξη του 2013 δεν είχαν εντολή ούτε επιστημονική ευχέρεια να εξετάσουν το θέμα της διατήρησης των μνημείων κατά τη διάρκεια κατασκευής του σταθμού. Οι εντολές που έλαβαν καθρέφτιζαν την κοινωνική και πολιτική ομοψυχία που είχε επιτευχθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο: να αποδειχθεί η δυνατότητα συνύπαρξης, να μην απομακρυνθούν τα μνημεία εκτός Θεσσαλονίκης και να μη διχάσει την πόλη το δίλημμα «ή μετρό ή αρχαία».

Επιπλέον, ασφαλής και έγκυρη διαβεβαίωση ότι ο σταθμός Βενιζέλου δεν μπορεί να κατασκευαστεί, αν δεν απομακρυνθούν προηγουμένως οι αρχαιότητες, δεν υπήρξε ποτέ, γιατί απλούστατα δεν ζητήθηκε από τους αρμόδιους (πολιτική ηγεσία, Αττικό Μετρό) ούτε τον Ιανουάριο του 2013 ούτε και τον Ιανουάριο του 2014. Όσα αντίθετα «μελέτησε» η Αττικό Μετρό ΑΕ δεν έπρεπε να γίνουν δεκτά με τη νέα Υπουργική Απόφαση (Παναγιωτόπουλου) της 24.02.2014.

Επίσης, η πρώτη αίτηση ακύρωσης της «απόφασης Τζαβάρα» που άσκησε ο Δήμος Θεσσαλονίκης δεν διέκοψε καμία εργασία στο σταθμό Βενιζέλου. Μόνο το παράνομο και καταστροφικό ξήλωμα μνημείων ανεκτίμητης αξίας, το οποίο απαγόρευσε το ΣτΕ, αρχικά με την προσωρινή διαταγή του Ιουλίου 2013 και στη συνέχεια με την απόφαση αναστολής του Δεκεμβρίου του 2013. Το ΣτΕ δεν έκανε χάρη στο Δήμο Θεσσαλονίκης, αλλά εφάρμοσε το νόμο και τίμησε τον πολιτισμό και την ιστορία της πόλης και της χώρας.

Τέλος, μόνοι υπαίτιοι για την καθυστέρηση στο έργο του Μετρό και τις άλλες απώλειες που βιώνει η πόλη και οι κάτοικοί της είναι όσοι είχαν την εξουσία και την ευθύνη να πάρουν σωστές αποφάσεις, να διαχειρισθούν με διαφάνεια και χρηστότητα το δημόσιο χρήμα και να προστατεύσουν τον πλούτο της χώρας, αλλά δεν το έκαναν.